Projekt europejskiego nakazu wydania i zabezpieczenia dowodów elektronicznych w sprawach karnych

 

 W prawie polskim problematyka gromadzenia dowodów elektronicznych jest uregulowana w szeregu aktach prawnych rangi ustawowej, a także w przepisach wykonawczych do tych ustaw. Uregulowania te nie zawsze są ze sobą spójne, co powoduje trudności interpretacyjne. Ponadto nie są one aktualizowane wystarczająco często i szybko aby podążać za zmianami technologicznymi. Przede wszystkim brak zdefiniowania podstawowych pojęć używanych w omawianym obszarze. Dotyczy to w szczególności pojęcia "dowodów elektronicznych". Zarówno kodeks postępowania karnego, jak i kodeks karny, nie przewidują legalnej definicji „dowodu elektronicznego”. Pojęcie „dowodu elektronicznego” używane jest natomiast w doktrynie i praktyce. W doktrynie sformułowano wiele definicji, ale  ich rozumie jest różne. Oprócz nazwy „dowód elektroniczny” używa się także nazw: „dowód komputerowy”, „dowód wygenerowany komputerowo”, „dowód utworzony na skutek działań komputera” czy „dowód pochodzący z komputera”, „dowód IT” czy wreszcie „wiadomość elektroniczna”[1].

Słusznie jednak wskazuje się, że wiązanie dowodów zapisanych w formie elektronicznej z komputerem zawęża zakres tych dowodów do tych jedynie, przy których powstawaniu uczestniczy urządzenie w postaci komputera[2]. Obecnie, z uwagi na postęp technologiczny, nie można ograniczać dowodów elektronicznych do tych tylko, których powstawanie związane jest z komputerem, czyli konkretnym urządzeniem technicznym. Bardziej właściwym podejściem jest rozumienie “dowodów elektronicznych” jako grupy dowodów. W grupie tej znajdują się różne dowody, w szczególności powstałe w związku z korzystaniem z urządzenia w postaci komputera, powstałe w systemach informatycznych, uzyskane z kontroli korespondencji np. poprzez sprawdzanie treści maili elektronicznych, pochodzące z podsłuchu telefonicznego czy z urządzeń przechowywujących dane np. twarde dyski.

W praktyce, w postępowaniu karnym, te rodzaje dowodów są analizowane i oceniane odrębnie, zgodnie z przepisami k.p.k., które mają zastosowanie do tych poszczególnych rodzajów dowodów. Nie ma postanowień k.p.k., które miałyby zastosowanie tylko do grupy dowodów elektronicznych. W k.p.k. występują wprawdzie przepisy, które dotyczą dowodów elektronicznych. Nie są one jednak zgromadzone w jednym rozdziale k.p.k. jako jeden z rodzajów dowodów. Brak odrębnych przepisów, które dotyczyłyby tylko tego rodzaju dowodów, jak to jest np. w przypadku dowodu z opinii biegłego (art. 193 i n. k.p.k.), czy  dowodu z oględzin (art. 207 i n. k.p.k.). Przepisy odnoszące się do dowodów elektronicznych są rozproszone po całym k.p.k. i dotyczą poszczególnych zagadnień.

Najbardziej szerokie uregulowanie problematyki związanej z dowodami elektronicznymi przewidują postanowienia k.p.k., które dotyczą wydania danych telekomunikacyjnych (art. 218-218b k.p.k.). Warto zwrócić uwagę, że nawet w tym przypadku, kodeks postępowania karnego nie reguluje w pełni tej problematyki tylko odsyła do ustawy Prawo telekomunikacyjne. Ponadto przewiduje wydanie rozporządzenia w oparciu o art. 218b k.p.k., które powinno szczegółowo regulować gromadzenie i pozyskiwanie tego rodzaju dowodów. W oparciu o ten przepis zostało wydane rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie sposobu technicznego przygotowania systemów i sieci służących do przekazywania informacji - do gromadzenia wykazów połączeń telefonicznych i innych przekazów informacji oraz sposobów zabezpieczania danych informatycznych z dnia 28 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 100, poz. 1023).



[1] Zob. szerzej A. Adamski, Prawo karne komputerowe, Warszawa 2000, s. 192; A. Lach, Dowody elektroniczne w procesie karnym, Toruń 2004, s. 28 i n.

[2]  A. Lach, Dowody elektroniczne…, s. 29 i n.

 

( treść  artykułu w całości znajduje się w  M.Rogalski, Projekt europejskiego nakazu wydaniai zabezpieczenia dowodów elektronicznych w sprawach karnych [w:] R.Olszewski , A. Małolepszy red., Quo vadit processus criminalis", Rzeczywistość i wyzwania, Warszawa - Łódź 2021 s.57-66 )

 

 

<< wróć